Yenidoğan Bebeklere Yönelik Öneriler

Uzm.Fizyoterapist Gülsün GÜREL   

 * Bebeğinize  daima  gülümseyerek  bakın  ve  onu  çok okşayın.

İlk  aylar  annenin  dokunuşuna  çok  ihtiyacı  vardır.Anne  karnında  olağanüstü  konforlu  bir yaşamı  olan  bebekler, dış  dünyaya  çıkınca  ruhsal  olarak  bocalayabilir  ve  yalnızlık  duygusuna  kapılabilirler. Güven  duyguları  anne  ve   babanın  ilgisi  ve  dokunması   ile  gelişir, normalleşir. Hayatımızın  özellikle ilk  6 ayında  aldığımız güven duyguları  yaşamımız  boyunca bize  olumlu  bir  şekilde  döner.

 * Beslerken  göz  teması  kurun ve  bir  elini tutun  ya da alnını, saçlarını  sıvazlayın, gülümseyin  

 Bu  gülümseme, onun  varlığından  memnun  olduğunuza, onu  sevdiğinize, onu kabul ettiğinize  dair  bebeğinize  güzel  bir  mesaj  olacaktır. Böylelikle, kendine ait değer ve güven duygularının  temelini  atmış  olacaksınız.  

 * Sırtüstü   yatağa  uzanın. Bebeğinizi göğsünüze  yüzüstü  yatırın 

İlk  aylar bu  pozisyonda  sırtını  sıvazlayın, yavaş  yavaş  konuşun, ona  iltifatlar  edin,

sonraki  aylar  başını  kaldırıp  size  bakması  ve daha  sonraları  elleri  üzerinde kalkıp  size  bakması  için  onu   cesaretlendirin. (fizyoterapistiniz  zamanlama  konusunda  sizi  yönlendirecektir ) Bu  tensel  yakınlık   ona  anne   karnındaki  güvenli,  huzurlu  ortamı  anımsatacak  ve bebeğiniz   mutlu  olacaktır.

 * Gün  içinde onun en  çok  sevdiği, mutlu olduğu  şeyleri  tekrarlamaya  çalışın.

Şarkılar  söyleyin, kucağınıza  alıp  dans  edin, bir müzik  eşliğinde  ritmik hareket  ettirin, oyun oynayın, ilgi  gösterin,  gezdirin. Hayatımızın  ilk  başlarında  hafızamıza  kaydedilen mutlu anlar  yetişkin  dönemlerimizde  bize  yardımcı  olur.

 *  Banyodan  sonra   kurulanma,  giydirme  süresini sevgi  seansına çevirin.

Ellerinizi  vücudunda  ahenkli  bir  şekilde  dolaştırarak  masaj  yapın ve bu sürede ona güzel  sözler  ve  şarkılar  söyleyin. Hem  vücut  farkındalığı hem  ruh  sağlığı  için  yararlıdır. Herhangi  bir  problemi  olsun  ya da olmasın  dokunarak  yapacağınız  uyarılar, vücut  bütünlüğünü  fark etme  ile beraber  beynin  gelişmesini  olumlu  yönde  uyararak bebeğinizde    düzgün  ve anlamlı   bedensel   hareketlerin  oluşmasına  yardım ederler.

 *Banyodan  sonra,  bebeğinizi  çok  kısa  sürelerle  farklı  sıcaklıklardaki  havlulara  sarın.   

           
 Önce  orta  sıcaklıktaki  bir havluya (1&2 dak.)  sonra  orta soğukluktaki  bir havluya  sarın (1&2 dk)  sonra  tekrar orta sıcaklıktaki  havluya sararak  bitirin. Beden  farkındalığı  için yararlıdır.

 
* Mümkünse,  çıplakken  de
ğişik  zeminlere  yatırın. 

       Çıplak  yatıramıyorsanız, sadece kollarının  ve  bacaklarının  çıplak  olması da yeterlidir. Bu halde bebeğinizin  saten bir çarşafa, havluya, battaniye gibi  değişik  zeminlere temasını  sağlayın.

Pratik  olarak  bunu  altını  değiştirirken  uygulayabilirsiniz.

 * Ellerini,  bacaklarını, vücudunu  eliniz ile sıkıştırarak(mıncıklayarak) uyarın.

Kollarını  nazikçe  açın  kapatın, ayaklarını  gövdesine  doğru  itin-çekin. Beynimizde uzuvlarımızın  haritası  vardır, dışarıdan  böylesi  uyarılar  göndererek hareketin oluşması  için

istekte  bulunmuş, davet  etmiş  oluruz. Böylelikle  beynimiz  anlamlı, güzel  hareketlerin  oluşması  için (motor  planlama)  motive  edilmiş  olur.

 * Bazı  hareketleri    pasif  olarak  SİZ    başlatın.

Örneğin;  elini  ağzına  siz  değdirin, bunu  birkaç kez  tekrar  edin.Sonra  onun yapması için bekleyin.Yapamıyorsa,  vazgeçmeyin, oyuna  onun  için siz  devam edin. Bu onun  hoşuna gidebilir.

Yapamadıkları  konusunda  anlayışlı  ve  sabırlı  olmanız  bebeğinize  daha pozitif  yaklaşmanıza  yardımcı  olacaktır.

 
 *Eline  oyuncağı  vermeden  önce, oyuncağı  avuç  içine  değdirin  ve  sonra  orta hatta (vücudun ortasında)  yakalatmaya  çalışın.

Her iki  eline  vereceğiniz  oyuncağı  orta hatta birbirine  vurarak oynamasını  sağlayın, (ilk  önceleri  siz  yaptırın sonra onun  devam etmesini  bekleyin, yapamıyorsa  tekrar siz yaptırın). Orta  hat  çalışmaları  fizyoterapide  beynin  gelişimi  için  değerlidir.

Eline  verdiğiniz  oyuncakların  değişik  yüzeyleri  olmalı. Pütürlü, düz,  sert, yumuşak  gibi. Değişik  ısılarda küçük havluları  eline tutturabilir ya da elleri  ve ayaklarını  tolere edebileceği   ısılarda bir soğuk, bir sıcak  şeklinde yıkıyabilirsiniz. Bebeğiniz bu uygulamadan korkuyorsa  yapmayınız.

 
 * El  bileklerine  de
ğişik  renklerde  kurdeleler, ipler bağlayın.

 Kırmızı , mavi  gibi  belirgin  renkler  kullanın. En az hareket  hangi  tarafta  ise bunları  o tarafa  bağlamayı  tercih  edin. Örneğin, sağ elini  kullanamıyorsa sağ el bileğine, her iki  elini de kullanamıyorsa, her iki  eline de bağlayabilirsiniz.(Boncuk vs. yutabileceği  şeyler kullanmayınız) 

 * Ayak bileklerine değişik renklerde  ilgisini  çeken patikler, çoraplar çıngıraklı  oyuncaklar  giydirin. 

 Ayaklarını  kaldırıp  bebeğinize  gösterin. Ayaklarını itin, çekin hareket ettirerek oyuncakların ses çıkarmasını sağlayın. Sonra onun yapmasını bekleyin, yapamıyorsa  siz oynayın, bir başka sefer tekrar deneyin. Ayaklardaki  hareketi  başlatmak için etkilidir.

 
 * Dudaklarına, a
ğız  köşelerine   parmaklarınız  ile  dokunun . 

 İlk aylarda ağız  köşelerine dokunduğunuz  zaman, bebeğiniz refleks olarak  ağız köşesini ve başını  uyarılan tarafa  çekecektir. Parmağınızla dudaklarını ve hatta temiz  bir elle ağzının içini,  damağını, dudak ile diş  arasındaki  boşluğu hafif onu rahatsız etmeyecek şekilde sıvazlayın. Ağız çevresi ve içi  ile yapacağınız  dokunma  tarzındaki  duyusal uyaranlar, çiğneme, yutkunma ve konuşma aktivitelerini uyarırlar.

 * Onunla  konuşun 

Bebeğinizle  onun  gözlerine  bakarak  yapacağınız  konuşmalar, hem konuşmayı uyarır hem de önemsenme, değer verilme, kabul görme gibi  olumlu  ruhsal  süreçleri  başlatır. Çoğunlukla  o da birtakım sesler  çıkartarak  bu  sohbete katılmaya  çalışır. Hemen çıkarttığı  sesi  yakalayarak  sohbeti  uzatmaya  çalışın, ağız  hareketlerinizi  görmesini  sağlayın. (öylemi, sonra, ne oldu, aferim sana, tamam,peki, çok  tatlısın  gibi)  Sizin konuşmanızdan ya da sorunuzdan   sonra  onun  cevabını  bekleyin, onu cesaretlendirin. 

 
 * Dönme, emekleme, yüzüstü  baş kaldırma

 
  
Bu   hareketleri  değişik  zeminlerde .(havlu, battaniye, saten gibi)  ve mümkünse çıplak olarak  yaptırınız. Beden algısı ve hareketin planlanması için  faydalıdır.

 * Kucağınıza  alıp yukarı  kaldırın, yavaşça  hoplatın.

 Anne ve  babanın  bu  oyunu  yapması  hem güven hissini geliştirir hem korkularını yenmesine yardımcı olur. Duyusal olarak uyarılan  bebeğinizin  denge gelişimi için de etkilidir. Kasılması  olan bebeklerde  eğer kasılmada bir artış oluyor ve çok  korkuyorsa yapmayınız. Bunun  yerine bir çarşafın içine koyup yavaşça  sallayabilir ve çarşafın içinde küçük,  küçük  hoplatabilirsiniz.

 
 * İlk  altı  ay (bazen bu süre uzayabilir)  yatağını  onu rahatça  görebileceğiniz bir yere yerleştiriniz.            

İlk  aylar  yatağını,  odanızda  ve onu rahatça görebileceğiniz  bir konuma alın. Eğer bebeğinizde  başını tek tarafta tutma eğilimi var ise, örneğin hep sağda tutuyorsa, başını sola çevirmek zorunda kalacak şekilde yatağına  yatırın. Oyuncaklarını sol tarafa koyun, başını sola çevirebilecek  konumda  besleyin.

 * Sık sık yatağınıza alın.

Anne ve baba arasında  yatmak güven duygusunu geliştirdiği gibi, başını sağa sola  çevirmesini ve hatta  dönmesini  uyaracaktır.

 * Sallanan sandalyede  yavaşça sallanarak ona şarkılar söyleyin.

 Hem duyusal  olarak uyarılacak hem sakinleşecektir.Kasılmaları olan çocuklar  için de kasılmaları (spastisite) azaltan etkisi  olduğu  düşünülmektedir.

 * Bol bol müzik dinletin.

 * Çocuğunuza her şeyi, hayatı sizler öğreteceksiniz.

Sakinleşmeyi de siz öğretebilirsiniz. Çok huzursuz  olduğu zamanlar yalnız bırakmayın,daha önce de anlatıldığı gibi kucağınıza alarak kulağına yavaşça şarkılar mırıldanın, onu okşayın.Sevgi ile okşamanın başlıca  terapilerden biri olduğunu  unutmayın.

 * Hareket  problemi  olan bebeklerin  kucakta taşınma şekilleri değişik pozisyonlarda, onun postürünü  destekleyici ve düzeltici  şekilde  olmalıdır.

Bu konularda deneyimli fizyoterapistler sizi yönlendireceklerdir.

 * Herhangi bir nedenle bebeğinizin hareket sisteminde bir problem oluşmuş ise çocuklar konusunda deneyimli ve bu alanda özelleşmiş fizyoterapistlerden yardım almalısınız.

 * Fizyoterapi  eğitimi  almak zorunda olan  çocukların  rehabilitasyon programlarının  yürütülmesinde anne ve babanın  önemi  yadsınamaz.

Bazen  işler yolunda gitmeyebilir. Böyle  anlarda  eşler arasındaki  dayanışma ve paylaşım, zorlukları  azalttığı gibi çocuğun  gelişmesi   için son derece   önemli olan güvenli ve huzurlu  ortamı sağlamış olur.

                   
Özellikle ilk çocuklarında sağlık  problemi  ile  karşılaşan genç anne ve babaların her türlü şartı zorlayıp kendi aralarındaki güven ve paylaşım ortamını bir an evvel sağlamaları gerekmektedir.

Bunun  için çocuklarının rehabilitasyonunu üstlenen  ekipten yardım alma konusunda açık ve hazır olmaları  yeterli olacaktır.